غزل
غزل عربي زبان جو لفظ آھي. جنھن جي لغوي معنيٰ آھي: ”عورت سان پريم رھاڻيون ڪرڻ“ ھيءَ صنف ھاڻوڪي دؤر ۾ پريم کان وڌيڪ ڪري، موضوعن جي لحاظ کان زندگيءَ جيان ڪشادي ٿي وئي آھي ۽ ائين عشق کان وٺي انقلاب تائين سمورا موضوع منجهس سمايا ٿا وڃن. علم عروض جي قاعدن ۽ ضابطن وارين سڀني صنفن ۾ غزل جي جاءِ تمام مٿاھين آھي. فني لحاظ کان غزل کي ٽِن حصن ۾ ورھائي سگهجي ٿو.
1. ھِن حصي جون ٻہ ابتدائي سٽون آھن جن کي مطلع / شروعاتي بند چئجي ٿو. قاعدي جي مطابق ھنن ٻنهي سٽن جو پاڻ ۾ ھم وزن ھئڻ سان گڏ ھم قافيہ ھئڻ بہ ضروري آھي.
2. ٻئي حصي ۾ پھرئين بند / مطلع ۽ آخري بند / مقطع جي وچ وارا بند آھن جيڪي بہ سمورا ٻِن ٻِن سٽن تي مشتمل ھوندا آھن ۽ انھن جي ھر ٻي سٽ، غزل جي مطلع جي بندن جي ھم قافيہ ھوندي آھي. ھن ڀاڱي جي ھر بند کي شعر بہ چئبو آھي. سڀني شعرن مان سُٺي شرع کي ”شاھ بيت“ يا ”شاھ بند“ چئبو آھي.
3. ٽئين حصي ۾ غزل جو آخري بند اچي ٿو. جنھن کي مقطع / آخري بند چئبو آھي. ھن ۾ اڪثر ڪري شاعر پنھنجو نالو / تخلص بہ استعمال ڪندا آھن.
غزل جي سمورن بندن / شعرن جو ڪل تعداد اٺن کان ٻانھن ڳڻيو ويندو آھي پر عام طور تي سنڌي غزل ۾ چئن کان پندرنھن بند بہ لکيا وڃن ٿا.